0

Phân biệt hưng cảm với sự hưng phấn | Safe and Sound

Trong cuộc sống, trạng thái hưng phấn là điều bình thường khi chúng ta cảm thấy vui vẻ hoặc đạt được một thành công nào đó. Tuy nhiên, khi cảm xúc thăng hoa kéo dài hoặc đi kèm với những hành vi không kiểm soát, rất có thể đây là dấu hiệu của hưng cảm, một giai đoạn đặc trưng của rối loạn cảm xúc lưỡng cực. Để hiểu rõ hơn về hai trạng thái này, bài viết sẽ phân tích và giúp bạn phân biệt giữa hưng cảm và hưng phấn, đồng thời cung cấp thông tin về cách chẩn đoán và điều trị hưng cảm từ góc nhìn của các chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần.

Nguyễn Hoàng Nguyên | Thạc sĩ. Bác sĩ - Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound
Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)

1. Hưng cảm là gì?

Hưng cảm là một trạng thái cảm xúc cực đoan, đặc trưng bởi cảm giác hưng phấn, tăng động và thường đi kèm với hành vi bốc đồng hoặc nguy hiểm. Theo các bác sĩ tâm thần, đây là một triệu chứng phổ biến trong rối loạn lưỡng cực và có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.

Theo chuyên gia tâm lý, người mắc hưng cảm thường có những biểu hiện như:

  • Tăng cường năng lượng bất thường, hoạt động không ngừng nghỉ.
  • Cảm giác tự tin quá mức, thậm chí ảo tưởng về khả năng của bản thân.
  • Nói nhanh, suy nghĩ nhanh, dễ mất tập trung.
  • Hành vi bốc đồng, như tiêu tiền quá mức hoặc đưa ra các quyết định nguy hiểm.
  • Giảm nhu cầu ngủ nhưng vẫn cảm thấy tỉnh táo.

Bác sĩ tâm thần thường nhấn mạnh rằng hưng cảm không chỉ đơn thuần là cảm xúc mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người bệnh, bao gồm các mối quan hệ xã hội, công việc, và sức khỏe tổng thể.

Ảnh 1: Hưng cảm là một giai đoạn đặc trưng của rối loạn cảm xúc lưỡng cực

2. Sự khác biệt giữa hưng cảm và hưng phấn

Nhiều người nhầm lẫn hưng cảm với hưng phấn vì cả hai đều có cảm giác vui vẻ và năng lượng cao. Tuy nhiên, cả bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm lý cho rằng hai trạng thái này có những điểm khác biệt rõ rệt.

2.1. Trạng thái hưng phấn

Hưng phấn là một trạng thái cảm xúc tích cực và bình thường trong cuộc sống. Theo các chuyên gia tâm lý, nó thường xuất hiện khi bạn đạt được một thành tựu, tham gia các hoạt động yêu thích hoặc có những trải nghiệm đáng nhớ.
Đặc điểm chính của hưng phấn:

  • Có điều kiện rõ ràng, như thành công trong công việc, một sự kiện vui vẻ, hoặc tương tác xã hội tích cực.
  • Không kéo dài quá lâu, thường chỉ diễn ra trong vài giờ hoặc một ngày.
  • Không ảnh hưởng đến nhận thức và khả năng kiểm soát hành vi.

2.2 Hưng cảm

Ngược lại, hưng cảm là một trạng thái bệnh lý, hiện chưa được các bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm lý tìm được nguyên nhân cụ thể. Đây là một trong những giai đoạn đặc trưng của rối loạn cảm xúc lưỡng cực bên cạnh giai đoạn trầm cảm
Theo chuyên gia tâm lý, đặc điểm chính của hưng cảm bao gồm:

  • Không có yếu tố kích thích rõ ràng, trạng thái cảm xúc xảy ra bất thường.
  • Kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.
  • Đi kèm với hành vi nguy hiểm hoặc hậu quả nghiêm trọng, như tiêu tiền quá mức hoặc mất kiểm soát trong các mối quan hệ xã hội.

Ảnh 2: Hưng cảm có thể gây nguy hiểm cho bản thân khi tham gia các môn thể thao mạo hiểm

Chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần thường nhấn mạnh rằng hưng cảm cần được điều trị, trong khi hưng phấn chỉ là một trạng thái bình thường của cảm xúc.

3. Nguy cơ của người bị hưng cảm

Theo bác sĩ tâm thần, hưng cảm không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn mang lại nhiều nguy cơ tiềm tàng đối với người bệnh. Các nghiên cứu của bác sĩ tâm thần cho thấy, nếu không được điều trị, hưng cảm có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như:

3.1. Tác động đến mối quan hệ xã hội

Người mắc hưng cảm thường mất kiểm soát trong cách giao tiếp và hành vi, dễ dẫn đến xung đột với gia đình, bạn bè, hoặc đồng nghiệp. Theo chuyên gia tâm lý, sự bốc đồng và ảo tưởng có thể làm hỏng các mối quan hệ lâu dài.

3.2. Vấn đề tài chính

Hưng cảm thường đi kèm với hành vi tiêu tiền bốc đồng hoặc đầu tư vào các dự án không thực tế. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề tài chính nghiêm trọng, gây căng thẳng tâm lý và mất ổn định cuộc sống.

3.3. Nguy cơ về sức khỏe thể chất và tinh thần

Theo chuyên gia tâm lý, người mắc hưng cảm thường có nguy cơ lạm dụng chất kích thích, mất ngủ kéo dài, và căng thẳng thần kinh. Những yếu tố này không chỉ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tâm thần khác mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, chẳng hạn như bệnh tim mạch hoặc suy giảm hệ miễn dịch.

3.4. Hành vi nguy hiểm

Hưng cảm có thể dẫn đến các hành vi liều lĩnh như lái xe khi say, tham gia các hoạt động nguy hiểm hoặc thậm chí có ý định tự làm hại bản thân. Chuyên gia tâm lý cho rằng đây là lý do tại sao điều trị hưng cảm là vô cùng quan trọng.

4. Chẩn đoán hưng cảm

Chẩn đoán và điều trị hưng cảm cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần để đảm bảo hiệu quả tối ưu.

4.1. Đánh giá lâm sàng
Bác sĩ tâm thần sẽ thực hiện các buổi phỏng vấn chi tiết để tìm hiểu về triệu chứng, thời gian kéo dài và tác động của hưng cảm đến cuộc sống của người bệnh.

4.2. Sử dụng thang đo tâm lý
Một số công cụ như Young Mania Rating Scale (YMRS) hoặc Mood Disorder Questionnaire (MDQ) thường được chuyên gia tâm lý sử dụng để đánh giá mức độ nghiêm trọng của hưng cảm.

4.3. Theo dõi triệu chứng
Theo chuyên gia tâm lý, việc ghi chép chi tiết về cảm xúc và hành vi hàng ngày của người bệnh giúp cung cấp thông tin quan trọng trong quá trình chẩn đoán.

5. Điều trị hưng cảm

5.1. Sử dụng thuốc

Thuốc ổn định cảm xúc như lithium hoặc thuốc chống loạn thần thường được kê đơn để kiểm soát triệu chứng hưng cảm. Bác sĩ tâm thần sẽ theo dõi sát sao để điều chỉnh liều lượng thuốc phù hợp.

5.2. Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) là một trong những phương pháp hiệu quả giúp người bệnh học cách kiểm soát cảm xúc và nhận diện các suy nghĩ tiêu cực và tự sơ cứu cảm xúc tức thời.

Ảnh 3: Liệu pháp CBT giúp người bị hưng cảm nhận ra vấn đề tâm lý đang gặp phải

5.3. Thay đổi lối sống

Thói quen sinh hoạt lành mạnh theo chuyên gia tâm lý bao gồm ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên và tránh căng thẳng, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định cảm xúc.

5.4. Hỗ trợ từ gia đình và các tổ chức chuyên nghiệp

Gia đình cần được giáo dục để hiểu và hỗ trợ người bệnh trong quá trình điều trị. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ tái phát và tạo môi trường an toàn cho người bệnh.

Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần -  Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.

Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất! 

CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia

Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)

Xem thêm:

Dấu hiệu của rối loạn lưỡng cực như thế nào?

Điều trị rối loạn lưỡng cực như thế nào?

Nguyên nhân nào gây ra rối loạn lưỡng cực?

: Phân biệt hưng cảm với sự hưng phấn | Safe and Sound

Đăng ký nhận tư vấn ngay

Nhận tư vấn về sức khoẻ tinh thần từ Safe and Sound